77 χρόνια μετὰ τὸ τέλος τοῦ πολέμου, καὶ τὰ πάντα ἔχουν ἀλλάξει στὴν παραλία τοῦ Ἀδάμαντα..

Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς συμπλήρωσης 77 ἐτῶν ἀπὸ τὴν ἀποβίβαση τοῦ Ἱεροῦ Λόχου στὸν Ἀδάμαντα (9 Μαΐου 1945) καὶ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ νησιοῦ ἀπὸ τὶς δυνάμεις κατοχῆς, ἡ «Φωτοθήκη» (ἀνα)δημοσιεύει μιὰ φωτογραφία ἰδιαίτερα σπάνια, ποὺ δίνει μιὰ εἰκόνα τῆς παραλίας ἀμέσως μετὰ τὴ λήξη τοῦ πολέμου.

Στὴ φωτογραφία εἰκονίζεται ἡ προκυμαία τοῦ Ἀδάμαντα (τὸ τμῆμα στὰ δυτικὰ τοῦ κτηρίου Κοπακάκη) μὲ διάσπαρτο πολεμικὸ ὑλικὸ ποὺ ἐγκατέλειψαν φεύγοντας οἱ Γερμανοί.[1] Τὸ τριώροφο τοῦ Κοπακάκη, ποὺ ὑπάρχει καὶ σήμερα, διακρίνεται στὸ βάθος τῆς φωτογραφίας, πάνω ἀριστερά.[2] Στὴ στέγη του οἱ Γερμανοὶ εἶχαν τοποθετήσει ἕνα ἀντιαεροπορικὸ πυροβόλο, πιθανῶς τῶν 20 χιλιοστῶν.[3] Ὁ μῶλος στὰ δεξιὰ τοῦ κτηρίου Κοπακάκη εἶχε κατασκευαστεῖ ἀπὸ τεχνίτες Γερμανοὺς τὸ 1943, πάνω σὲ ὑπολείμματα παλαιότερου μώλου.[4]

[1] Φωτογραφία ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα «Φωνὴ τῆς Μήλου». Ἀναδημοσίευση στο Ζαφείρης Βάος, «Κρῆτες ἀγωνιστὲς ἱδρυτὲς τοῦ Ἀδάμαντα Μήλου», ἔκδοση Κοινότητας Ἀδάμαντα, Αθήνα 1993, σ. 120. Ψηφιοποίηση καὶ ψηφιακὴ ἐπεξεργασία γιὰ τὴ «Φωτοθήκη»: Παῦλος Κοτρωνάκης.

[2] Στὸ ἰσόγειο τοῦ κτηρίου στεγάζεται σήμερα τὸ ἐστιατόριο «Κυνηγός». 
[3] Γρηγόρης Μπελιβανάκης, «Οἱ Γερμανοὶ στὴ Μῆλο, 1941-1945», Ἀθήνα 2011, σ. 117.
[4] Μπελιβανάκης 2011, σ. 157-158.  
 
Μπροστὰ ἀπὸ τὸ τριώροφο Κοπακάκη διακρίνεται το δυώροφο τῆς Ἀργυρένιας Μαροθεοδωράκη: στὸ ἰσόγειο τοῦ κτηρίου οἱ Γερμανοὶ εἶχαν ἐγκαταστήσει μιὰ λέσχη γιὰ τοὺς στρατιῶτες τους ποὺ ἦταν ἐγκατεστημένοι στὸν Ἀδάμαντα. Στὴν αἴθουσα ὑπῆρχε ἁψίδα, στὸ μέτωπο τῆς ὁποίας εἶχαν ζωγραφιστεῖ διάφορες παραστάσεις, ἐνῶ μία ἐπιγραφὴ μὲ γοτθικοὺς χαρακτῆρες, ἀπὸ τὸ ἕνα ἄκρο τῆς ἁψίδας ὣς τὸ ἄλλο, ἔγραφε: «Heimat, deine Sterne» («Πατρίδα, τ’ ἀστέρια σου»!).[5] Ἀπὸ τὸ κτήριο Μαροθεοδωράκη σήμερα δὲν ὑπάρχουν παρὰ μόνο οἱ ἐξωτερικοὶ τοίχοι, ὅμως διατηρεῖται ἡ ἁψίδα στὸ ἰσόγειο.[6]
 
[5] Μπελιβανάκης 2011, σ. 165. Ὁ συγγραφέας τοῦ βιβλίου μοῦ εἶχε παλαιότερα πεῖ ὅτι εἶχε προσωπικὴ ἀνάμνηση τῆς συγκεκριμένης ἐπιγραφῆς.

[6] Στὸ κτήριο σήμερα (Μάιος 2022) ἐκτελοῦνται οἰκοδομικὲς ἐργασίες ἐπισκευῆς. Δυστυχῶς, τὰ κονιάματα ἀπὸ τὴν ἁψίδα ἔχουν ἀποξεσθεῖ παντελῶς (ἄγνωστο πότε), μὲ ἀποτέλεσμα τὴν καταστροφὴ τῆς ἐπιγραφῆς. Ἐπιπλέον, φαίνεται ὅτι δὲν ὑπάρχει καὶ καμία (γνωστὴ, τουλάχιστον) φωτογραφία τῆς ἐπιγραφῆς αὐτῆς ἢ τῶν ζωγραφικῶν παραστάσεων τοῦ μετώπου.   

Ἀκόμα πιὸ μπροστὰ καὶ σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸ ἀριστερὸ ἄκρο τῆς φωτογραφίας, διακρίνεται μέρος τοῦ δυώροφου στὸ ὁποῖο στεγάζεται σήμερα τὸ ἐστιατόριο «Μαριάννα». Μπροστὰ του, διάσπαρτο ἐγκαταλελειμμένο πολεμικὸ ὑλικὸ τῶν Γερμανῶν, σχεδὸν σὲ ὅλο τὸ πλάτος τοῦ δρόμου. Στὸν ἐπάνω ὄροφο τοῦ κτηρίου αὐτοῦ οἱ Γερμανοὶ εἶχαν στεγάσει, ἀπὸ τὸ καλοκαίρι τοῦ 1943, τὸ περίφημο «Γραφεῖο Ἐργασίας» («Arbeitsamt»), ποὺ ὀργάνωνε καὶ παρακολουθοῦσε τὴν ὑποχρεωτικὴ ἐργασία κατοίκων τῆς Μήλου καὶ τῆς Κιμώλου στὰ ὀχυρωματικὰ ἔργα τῶν Γερμανῶν.[7]

 

[7] Μπελιβανάκης 2011, σ. 101. Στὸ γραφεῖο αὐτὸ, ὡς ὑπάλληλος τοῦ Ἐπαρχείου Μήλου καὶ γνωρίζουσα Γερμανικά, ἐργάστηκε ἡ Ἑλένη Νοστράκη, ἀργότερα σύζυγος Δαλαμπίρα, πολὺ νεαρὴ τότε. Ἡ Ἑλένη Δαλαμπίρα, ἀπὸ τὴ θέση αὐτὴ καὶ μὲ τὶς γνωριμίες της, προσέφερε μεγάλες ὑπηρεσίες στὸν πληθυσμὸ τῆς Μήλου. Ἂς σημειωθεῖ ὅτι ἡ Ἑλένη Δαλαμπίρα, συγγραφέας, μεταξὺ ἄλλων, καὶ τοῦ ἐξαιρετικοῦ βιβλίου «Μιὰ γενιὰ μεγαλώνει στὸν πόλεμο» (Ἀθήνα 1988), πέθανε σὲ μεγάλη ἡλικία, τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2021.

Μὲ τὸ σύστημα τῆς ὑποχρεωτικῆς ἐργασίας τῶν κατοίκων, οἱ Γερμανοί, μεταξὺ ἄλλων, εἶχαν διανοίξει τὸ μεγάλο καταφύγιο τοῦ Ἀδάμαντα, ποὺ διατηρεῖται ἕως σήμερα σὲ πολὺ καλὴ κατάσταση καὶ χρησιμοποιεῖται, πλέον, ὡς χῶρος ἐκθέσεων καὶ ἐκδηλώσεων ἀπὸ τὸν Δῆμο Μήλου καὶ τὴν Ε.Φ.Α. Μὲ τὰ μπάζα ποὺ ἔβγαιναν ἀπὸ τὴ διάνοιξη τῶν στοῶν τοῦ καταφυγίου, οἱ Γερμανοί μπάζωσαν τὴ θάλασσα καὶ κατασκεύασαν τὸ τμῆμα τοῦ παραλιακοῦ δρόμου ποὺ ὁδηγοῦσε περίπου ἀπὸ τὸ σημερινὸ «Puerto» ἕως τὴ Λαγκάδα (προηγουμένως, καθὼς ὁ παραλιακὸς δρόμος σταματοῦσε λίγο πρὶν τὸ σημερινὸ «Puerto», γιὰ νὰ συνεχίσει κανεὶς παραλιακὰ ὣς τὴ Λαγκάδα τοῦ Ἀδάμαντα, χρειαζόταν βάρκα). Γιὰ νὰ μὴν πάρει ἡ θάλασσα τὰ χώματα ποὺ ἔριχναν γιὰ νὰ κατασκευάσουν τὸν δρόμο ἢ γιὰ νὰ τὸν ἐπεκτείνουν στὰ σημεῖα ποὺ χρειαζόταν, οἱ Γερμανοὶ κατασκεύασαν μὲ πέτρες ἕνα κρηπίδωμα μὲ λοξὸ μέτωπο κατὰ μῆκος τοῦ δρόμου, πάνω στὸ ὁποῖο «ἔσπαγαν» τὰ κύματα. Μέρος τοῦ κρηπιδώματος αὐτοῦ διακρίνεται στὴ φωτογραφία, στὴν περιοχὴ τῶν κτηρίων ποὺ ἀναφέρθηκαν προηγουμένως.[7]

 
[7] Μπελιβανάκης 2011, σ. 136. Τὸ κρηπίδωμα αὐτὸ ἦταν ὀρατὸ ἕως τὸ ἔτος 2000, ὀπότε καὶ ὀλοκληρώθηκε τὸ ἔργο τῆς διαπλάτυνσης τῆς παραλίας τοῦ Ἀδάμαντα, ποὺ ξεκίνησε τὸ 1999.
Πολεμικὸ ὑλικὸ τῶν Γερμανῶν διακρίνεται, ἐγκαταλελειμμένο, καὶ στὸ πρῶτο ἐπίπεδο τῆς φωτογραφίας, πάνω στὸν δρόμο καὶ περίπου μπροστὰ ἀπὸ τὸ σημεῖο ὅπου βρίσκεται σήμερα τὸ ψητοπωλεῖο «Let’s Meat». Δύο κάτοικοι τοῦ νησιοῦ φωτογραφίζονται δίπλα στὰ στραπατσαρισμένα ὑπολείμματα τοῦ πολέμου.
Πηγή : ΦΩΤΟΘΗΚΗ
   

Αφήστε μια απάντηση