Το πρόβλημα των σκουπιδιών στα νησιά

Κέρκυρα, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα και Πελοπόννησος «βουλιάζουν» από τα απορρίμματα – Τα έργα που μένουν στα χαρτιά φέρνουν αδιέξοδα στη διαχείρισή τους και διχάζουν τις τοπικές κοινωνίες

Οι πρωτοφανείς σκηνές που σημάδεψαν την πρώτη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου στην Κέρκυρα για το 2019 σηματοδοτούν το αδιέξοδο που έχει επέλθει με τη διαχείριση των σκουπιδιών στο νησί. Κάτοικοι της Λευκίμμης, την περασμένη Τετάρτη, διαμαρτύρονταν και πάλι για τη λειτουργία μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων στη γειτονιά τους, για να απωθηθούν τελικά από τις αστυνομικές δυνάμεις.
Η περίπτωση της Κέρκυρας όμως δεν είναι μοναδική. Και άλλες περιοχές της Ελλάδας δεν έχουν ακόμη βρει λύση για τα σκουπίδια. Τα βήματα της Περιφέρειας Αττικής, όπου δεν έχει υλοποιηθεί ούτε ένα έργο του περιφερειακού σχεδιασμού, ακολουθεί και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όπου η διαχείριση των απορριμμάτων αποδεικνύεται… γόρδιος δεσμός. Όσο για την Πελοπόννησο, ύστερα από μία επταετία αδιεξόδων, αναμένεται τον Μάρτιο να ξεκινήσει τελικά να κατασκευάζεται το περίφημο έργο ΣΔΙΤ, αφού επιλυθούν πρώτα τα ζητήματα που έχουν ανακύψει με την απαλλοτρίωση ορισμένων εκτάσεων. Παραμένει ωστόσο άλυτο ακόμη το πρόβλημα με τις υποδομές απορριμμάτων στην Αιγιαλεία της Βόρειας Πελοποννήσου.

Αδιέξοδο σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα

Από τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) του Νοτίου Αιγαίου μόνο η Μονάδα Επεξεργασίας (ΜΕΑ) στη Ρόδο έχει μπει σε τροχιά υλοποίησης ως έργο ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα), με πρωτοβουλία του δήμου. Οι υπόλοιπες τρεις μονάδες σε Κω, Σύρο και Νάξο βρίσκονται ακόμη στα χαρτιά. Τα συγκεκριμένα τέσσερα νησιά εκτιμάται ότι παράγουν το 60% των αστικών αποβλήτων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Στόχος είναι οι μονάδες να διαχειρίζονται τα υπολειπόμενα απόβλητα μετά τη διαλογή στις υφιστάμενες υποδομές ή σε εκείνες που θα κατασκευαστούν σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα. Ειδικά για τα πολύ μικρά νησιά προβλέπεται η θαλάσσια μεταφορά των σύμμεικτων και ανακυκλώσιμων υλικών στις υποδομές των μεγάλων νησιών (Νάξος, Πάρος, Θήρα, Πάτμος, Ρόδος και Κάλυμνος). Αφορά τις Μικρές Κυκλάδες (Σχοινούσα, Ηρακλειά, Κουφονήσι, Δονούσα), τη Θηρασιά, την Αντίπαρο, την Ψέριμο, τη Χάλκη, τους Αρκιούς και την Τέλενδο. Σήμερα λειτουργούν 22 ΧΥΤΑ, εκ των οποίων ορισμένοι με σοβαρά προβλήματα και άλλοι ως χωματερές, όπως της Μυκόνου.
Στο ΠΕΣΔΑ Νοτίου Αιγαίου προβλέπονται, μεταξύ άλλων, έργα:

• Για εγκαταστάσεις Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων σε Μήλο, Θήρα, Λέρο, Πάρο, Κίμωλο, Ρόδο, Κω, Νάξο και Αντίπαρο.
• Για Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) σε Κάλυμνο, Ανδρο, Σίκινο και Κάσο.
• Για Χώρο Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) και μονάδα κομποστοποίησης στην Τήνο.
• Επεκτάσεις του ΧΥΤΑ Σύρου και του ΧΥΤ Ρόδου.

Ωστόσο, όπως και οι τρεις ΜΕΑ, τα περισσότερα από αυτά τα έργα δεν έχουν προχωρήσει. Έχουν προταθεί ή ενταχθεί σε διάφορες χρηματοδοτικές δράσεις του ΕΣΠΑ η κατασκευή του ΧΥΤΑ Κέας, οι μελέτες ωρίμασης της Μονάδας Κομποστοποίησης και του έργου επέκτασης του ΧΥΤΑ Πάρου, καθώς και οι μονάδες Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Αστικών Αποβλήτων των δή-μων Λέρου και Μήλου. Υπό ένταξη βρίσκονται τα έργα σε Κάλυμνο και Τήνο, αλλά και σε περιοχές όπου η κατάσταση με τα σκουπίδια έχει φτάσει στο απροχώρητο, όπως στην Άνδρο (ο ΧΥΤΑ είχε καταρρεύσει στη θάλασσα) και στη Σαντορίνη, με τη χωματερή στο Ακρωτήρι να παραμένει ακόμη ενεργή. Το ζήτημα είναι ότι η παύση του ΧΑΔΑ δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί προτού υπάρξει εναλλακτική λύση.
Το πρόβλημα με την υλοποίηση του ΠΕΣΔΑ αναγνωρίζει και ο αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου κ. Γιάννης Φλεβάρης. «Η βασική μας θέση είναι ότι πρέπει να προκύψει νομοθετικά ένας Περιφερειακός Σύνδεσμος Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) στον πολυνησιακό σχηματισμό του Νοτίου Αιγαίου. Από τα 50 νησιά της Περιφέρειάς μας δυνατότητα λειτουργίας ενός “κυβερνείου” με τεχνικές υπηρεσίες διαχείρισης απορριμμάτων κ.λπ. έχουν πολύ λίγα νησιά» αναφέρει.
Τροχοπέδη στη διαχείριση του προβλήματος των σκουπιδιών, σύμφωνα με τον κ. Φλεβάρη, θέτει το νέο θεσμικό πλαίσιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, «Κλεισθένης Ι». «Είναι ένα τέρας που δυσχεραίνει την υλοποίηση του σχεδιασμού για τα απορρίμματα. Ουσιαστικά, πάμε σε ΦΟΔΣΑ ανά νησιά» σημειώνει.
Μοναδική εξαίρεση στην κατάσταση που επικρατεί στο Νότιο Αιγαίο με τη διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί, σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη, το νησί της Ρόδου.
«Μεγάλο θέμα ωστόσο ανακύπτει με τη μεταφορά των απορριμμάτων από το ένα νησί στο άλλο. Μπορούν όμως τα απορρίμματα να μεταφερθούν με καράβι της γραμμής; Μήπως χρειάζεται ειδικού τύπου πλοίο, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει; Υπάρχουν πρακτικά προβλήματα και πρέπει να εκδοθεί ειδική νομοθεσία για τη θαλάσσια μεταφορά αποβλήτων» λέει ο κ. Φλεβάρης, και προσθέτει ότι «με ένα μπάτζετ 100 εκατ. ευρώ μπορούν να προχωρήσουν οι ΧΥΤΑ στο σύνολο των νησιών».

Διαχείριση διά των χωματερών

Όσον αφορά τις χωματερές (ΧΑΔΑ), από τις συνολικά 14 που ακόμη παραμένουν ανοιχτές ανά την Ελλάδα, οι οκτώ βρίσκονται σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα (Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Σίφνος, Σίκινος, Σαντορίνη, Κέα και Μήλο). Άλλες δύο διαθέτει η Ικαρία, στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου.

Υπάρχουν όμως και επτά ανενεργοί ΧΑΔΑ στο Αιγαίο (Σύμη, Ίος, Τήνος, Μύκονος, Πάρος, Φολέγανδρος, Σέριφος), οι οποίοι μπορεί να έχουν κλείσει, ωστόσο δεν έχουν αποκατασταθεί και ορισμένοι δέχονται στα «κρυφά» σκουπίδια. Συνολικά, η Ελλάδα έχει 24 μη αποκατεστημένες χωματερές, ενώ για άλλες 19, αν και έχουν αποκατασταθεί, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αποδέχεται τα αποδεικτικά στοιχεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θεωρώντας ότι δεν έχει σταματήσει η λειτουργία τους. Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στα νησιά θα είχε λυθεί εάν είχαν προχωρήσει η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση. Διαλογή στην πηγή γίνεται στην Ερμούπολη της Σύρου και σε μικρότερη κλίμακα σε Πάρο, Σύρο, Σίφνο, Τζια, Λειψούς κ.λπ.

Πηγή : ΤΟ ΒΗΜΑ ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ,  ΕλΕΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤΟΥ